De toediening van vitamine D-supplementen aan bepaalde groepen ouderen kwam reeds herhaaldelijk ter sprake in Minerva. Een meta-analyse van goede kwaliteit met individuele patiëntgegevens toonde aan dat dagelijkse inname van calcium en vitamine D bij ouderen effectief is voor de preventie van fracturen, vooral van heupfracturen (1,2).

De resultaten van een studie bij vrouwen van 70 tot 90 jaar met antecedenten van valpartijen en met aanvankelijk minder spierkracht en minder goede beweeglijkheid en met 25-OH-vitamine D-aanvangswaarden <24 ng/ml, toonden aan dat een dagelijkse dosis vitamine D2 van 1 000 I.E. samen met 1 gr calcium, de spierkracht en de beweeglijkheid gunstig kunnen beïnvloeden (3). Deze resultaten bevestigden ook dat een systematische, dagelijkse toediening van vitamine D aan alle ouderen geen bewezen effect heeft (4).

In 2011 verscheen bij de Cochrane Collaboration een nieuwe meta-analyse (5). De publicatie is van zeer goede methodologische kwaliteit (uitgebreide zoektocht in de literatuur, en o.m. evaluatie van de risico’s van bias). De auteurs onderzochten het effect van vitamine D-supplementen (in RCT’s versus placebo of geen behandeling) op mortaliteit. Ze includeerden studies met alles doses, duur en toedieningsvormen van vitamine D (D3 colecalciferol of D2 ergocalciferol) of actieve vitamine D (alfacalcidol, calcitriol). Ze vonden 50 RCT’s met in het totaal 94 148 patiënten, meestal vrouwen ouder dan 70 jaar, die vaakin een voorziening voor ouderenzorg verblijven en die over het algemeen vitamine D kregen. Globaal gezien verminderde vitamine D de mortaliteit, maar randsignificant: risk ratio 0,97 (95% BI van 0,94 tot 1,00; I² 0%). Een analyse met alleen vitamine D3 (het best geëvalueerd) bij 74 789 personen toonde wel een significant voordeel aan: risk ratio 0,94 (95% BI van 0,91 tot 0,98; I²=0%; NNT=161). We willen hierbij wel vermelden dat vitamine D3 + calcium op het vlak van ongewenste effecten het risico van nefrolithiase verhogen (1,17; 95% BI van 1,02 tot 1,34) en dat met alfacalcidol en calcitriol het risico van hypercalcemie toeneemt (3,18; 95% BI van 1,17 tot 8,68; I² 17%).

Wat betreft het eventuele cardiovasculaire risico van calciumsupplementen met of zonder vitamine D (6) rezen reeds vragen over de klinische relevantie ervan (7). Vitamine D3-supplementen (colecalciferol) hebben wel een gunstig effect op de reductie van mortaliteit. In associatie met calciumsupplementen hebben vitamine D3-supplementen overigens ook een gunstig effect op de preventie van fracturen bij ouderen die in een voorziening voor ouderenzorg verblijven.

Uit de resultaten van een eerdere meta-analyse bleek dat vitamine D ook het cardiovasculaire risico zou verminderen, maar vijf van de zes studies vonden plaats bij gedialiseerde patiënten, dus in een specifieke context.

Besluit

Vitamine D3-supplementen bij ouderen die in een voorziening voor ouderenzorg verblijven (grotendeels vrouwen) lijken een gunstig effect te hebben op het vlak van mortaliteit, bovenop hun nut voor de preventie van fracturen (9).

Referenties

1. The DIPART (vitamin D Individual Patient Analysis of Randomized Trials) Group. Patient level pooled analysis of 68 500 patients from seven major vitamin D fracture trials in US and Europe. BMJ 2010;340:b5463.
2. Chevalier P. Fractuurpreventie: vitamine D met of zonder calcium? Minerva 2010;9(8):76-7.
3. Zhu K, Austin N, Devine A, et al. A randomized controlled trial of the effects of vitamin D on muscle strength and mobility in older women with vitamin D insufficiency. J Am Geriatr Soc 2010;58:2063-8.
4. Chevalier P. Vitamine D: effect op spierkracht, beweeglijkheid en vallen bij oudere vrouwen. Minerva online 28/06/2012.
5. Bjelakovic G, Gluud LL, Nikolova D, et al. Vitamin D supplementation for prevention of mortality in adults. Cochrane Database Syst Rev 2011, Issue 7.
6. Bolland MJ, Grey A, Avenell A, et al. Calcium supplements with or without vitamin D and risk of cardiovascular events: reanalysis of the Women’s Health Initiative limited access dataset and meta-analysis. BMJ 2011;342:d2040.
7. Chevalier P. Te hoge inname van calcium, een risico voor het hart? Minerva online 28/11/2011.
8. Wang L, Manson JE, Song Y, Sesso HD. Systematic review: Vitamin D and calcium supplementation in prevention of cardiovascular events. Ann Intern Med 2010;152:315-23.
9. Ross AC, Taylor CL, Yaktine AL, et al. Dietary reference intakes for calcium and vitamin D. National Academies Press, Washington DC.