Minerva Kort biedt u korte commentaren op publicaties die door de redactie van Minerva zijn geselecteerd. Interessante en voor huisartsen relevante studies die niet direct in een ruimer kader kunnen of moeten worden besproken, krijgen een plaats in deze rubriek. Iedere selectie wordt kort samengevat en van enkele regels commentaar voorzien door een referent. De redactie van Minerva wenst u veel leesgenot.

Samenvatting

In een dubbelblinde placebo-gecontroleerde gerandomiseerde studie werd bestudeerd of het mogelijk is om herval na rookstop te voorkomen door de therapie met bupropion te verlengen tot twaalf maanden. De studiepopulatie bestond uit een groep mensen die reeds met een kuur van zeven weken met bupropion succesvol gestopt waren. Inclusiecriterium was niet gerookt hebben (en dit werd biochemisch bevestigd met een CO-bepaling) in de laatste week van deze kuur (met andere woorden de week voorafgaand aan de inclusie). Men slaagde erin om 429 mensen te includeren. De interventie bestond uit hetzij bupropion 300 mg/dag, hetzij placebo. De participanten werden niet alleen gevolgd gedurende de twaalf maanden van de interventie maar ook nog het jaar daarop. Bij elke controle (in totaal 19) kregen zij 10 à 15 minuten counseling.

Tot 1,5 jaar na het begin van de studie (dus tot zes maanden na de interventie) waren er op de controlemomenten telkens minder rokers in de bupropiongroep ten opzichte van de placebogroep. Een 'nietroker' was iemand die zelf verklaarde dat hij de laatste week niet had gerookt en bij wie de CO-test negatief was. Op het einde van de studie (na 24 maanden) was het verschil verdwenen. Bij de laatste controle telde de bupropiongroep 41,6% niet-rokers, de placebogroep 40%. Dit zijn puntprevalenties die enkel iets zeggen over de rookprevalentie gedurende de week vóór de controle.Wanneer we kijken naar hoelang het gemiddeld duurde vooraleer de ex-rokers opnieuw begonnen te roken, dan is er een duidelijk verschil: 156 dagen in de bupropiongroep en 65 dagen in de placebogroep. Maar hervallen deden ze uiteindelijk allemaal. Op het einde van de interventie (na twaalf maanden) is 64,5% van de participanten hervallen met bupropion en 67,9% met placebo. Op het einde van de studie (na 24 maanden) is dit 71% versus 74%. Deze verschillen zijn niet statistisch significant. Eén voordeel van bupropion kon wel worden genoteerd: met bupropion was de gewichtstoename beperkt. Maar ook hier werd met de tijd het verschil kleiner. Participanten die gedurende het eerste jaar van de studie (de interventieperiode) helemaal niet gerookt hadden, namen in de placebogroep gemiddeld 7,9 kg toe, in de bupropiongroep 4,7 kg (p<0,001). Bij participanten die het de volle twee jaar uithielden, was dit verschil teruggelopen tot 1,7 kg (8,6 kg versus 6,9 kg; p=0,012).

De auteurs concluderen dat een behandeling van twaalf maanden met bupropion rookherval vertraagt en resulteert in minder gewichtstoename.

Bespreking

Op dit ogenblik erkent iedereen de plaats van farmacologische hulpmiddelen bij het stoppen met roken. Globaal zijn er drie actieve producten: de nicotinesubstitutie, bupropion en nortriptyline 1,2. Hun effectiviteit is vergelijkbaar: alle drie verdubbelen ze min of meer de kans dat iemand na één jaar nog steeds gestopt is met roken ten opzichte van een behandeling met placebo. Jammer genoeg lukt het zelfs na deze verdubbeling nauwelijks bij 30% van de rokers om blijvend te stoppen. Het doel van deze studie om naar een middel te zoeken om herval te beperken, was dus zonder twijfel zeer zinvol. Methodologisch is op deze studie weinig aan te merken: toewijzing aan de groepen gebeurde aselect en de blindering was adequaat. Er was een vrij grote uitval, maar dit is in een dergelijke studie ook te verwachten: mensen verliezen hun motivatie of vinden het vervelend om te melden dat ze hervallen zijn en missen dus hun afspraken. Uiteindelijk heeft men follow-up gegevens over ongeveer drie vierde van de patiënten na twee jaar. De analyses gebeurden met intention-to-treat: iedereen die twee opeenvolgende afspraken miste, werd beschouwd als hervallen en aldus geanalyseerd in de groep waaraan hij/ zij oorspronkelijk was toegewezen.

Het aantal ex-rokers dat uiteindelijk hervalt, is dus niet significant kleiner met bupropion dan met placebo. Het feit dat de tijdspanne tot het herval wordt verlengd, kan niet beschouwd worden als een klinisch relevant effect: alleen blijvend stoppen zal de schadelijke gevolgen van roken op lange termijn verminderen. Bovendien kan het kleine verschil in gewichtstoename niet opwegen tegen het innemen van medicatie gedurende twaalf maanden. De resultaten van deze studie zijn van dezelfde grootteorde als de resultaten van hervalpreventie door middel van gedragstherapie 3. Voor de andere farmaca die worden gebruikt in rookstop is dit type onderzoek nog niet gebeurd.

Besluit

Ondanks het feit dat deze studie aantoont dat rookherval vertraagd wordt, moeten we concluderen dat het verlengen met één jaar van de behandeling met bupropion niet helpt ter preventie van rookherval. Stoppen met roken is en blijft erg moeilijk.Ook in deze groep van gemotiveerde mensen zijn er na twee jaar minder dan 30% blijvend gestopt. Het vormt voor de huisarts een continue uitdaging om te zoeken naar andere manieren om patiënten te motiveren om te stoppen met roken.

Belangenvermenging/financiering

Deze studie werd onder andere gefinancierd door de firma Glaxo Wellcome.

1. Silagy C, Lancaster T, Stead L, et al. Nicotine replacement therapy for smoking cessation (Cochrane Review). In: The Cochrane Library, Issue 1, 2002. Oxford: Update Software.
2. Hughes JR, Stead LF, Lancaster T. Antidepressants for smoking cessation (Cochrane Review). In: The Cochrane Library, Issue 2, 2002. Oxford: Update Software.
3. Irvin JE, Bowers CA, Dunn ME, Wang MC. Efficacy of relapse prevention: a meta-analytic review. J Consult Clin Psychol 1999;67:563-70.